Saturday, June 11, 2016

Baibul ve ikoe ti ngahnak num? Baibul ak yoi ang xoi toe u eng hoetuek oeh a poh num?

Baibul tive Latin awina “Biblia Sacra” ak cim cauk tinak moe ak toina “Biblia” ti usoe, ace ce Koine Greek eng ak awina “Biblia” tinoeh hona soe,a ti ngahnak toe ak cim cauk tinak ni.Baibul tingahnak awilung eng ak thlii ngahnak tak toe “ca-hah, ca-toom(Paper or scroll) tinak ni.

Baibul ve Cakkhyuem 39 moe Cakthai 27 law soe, thlang 40 eng kum 1,600 khui oeh ani yawkna awm hue.Cakkhyuem a hukhueng Malakhi ce 443 B.C oeh yawkna awmnoeh cakthai oehkoe Mathai ve a hukhuengna ani yawkna awmba noeh aning lak ce kum 500 law hue.


Baibul ak Thekboe-khi

    Khawsa eng Baibul ak yoi ang xoi ani thekboe ve ang xiisih ni amni ti tha hue.Ak cuek oeh Khawsa awi ani yawk cuek Cakkyuem Hebru awina moe Cakthai Greek awi oeh ve ak yoi ang xoi thekboenak awmhlan hue, ace ce Khawsa eng ang xiisih tina awm hue.Tuhoeh vemueihna ak yoi ang xoi ani thekboe ve Khawsa eng am mhuetsuem va ni huvoei ti ce khrihcakhi a poeknak ni.

    Ave mueihna ak yoi ang xoi ak thekboe-kung ve Cardinal Caro eng 1244-1248 A.D.oeh ana poh law cuek noeh Latin Vulgate concordance oeh ce ana holona cuek hue.Tuhoeh ni honak Baibul ang xoi ak pohkung toe Stephen Langton, Canterbury oehkoe, England Archbishop eng 1227 A.D. oeh poh soe kum 1382 A.D. oeh Wycliffe Baibul oeh ce hona poehoei hue u. Ace Wycliffe Baibul ce ace mueih ang xoi ak awm cuek Baibul na awm hue.Ace a hu oeh a nim mhloen Baibulkhi ce Wycliffe Baibul amueihna ang xoi poh rhip hue u.

    Hebru Cakkhyuem ve ak yoi ak thekboe-kung toe Judah congpueikung(Jewish rabbi) ani ti u,Mordecai Nathan eng 1448 A.D. oeh ce poh hue. Tuhoeh ni honak ak yoi ve Stephanus ti unoeh anik khue u Robert Estienne eng thekboenak ce 1551 A.D. oeh pohnoeh, Baibul ce 1555 A.D. oeh coosak poehoei hue.Acoeh koe eng ce thlangbaok(English) awina anim mhloen u Geneva Baibul ce ak yoi moe ang xoi ak awmna Stephanus a poh ce hatlakna boeih unoeh 1560 oeh poh hue usoe, ace huna koe Baibul boeih awm ace mueihna ce poh rhipna awm hue.Ave mueihna ak yoi ang xoi ani tekboenak ak cam eng Baibul ak noetkhi a hamna kawpoek laangnak khawyah awm hue.


Ace mueihna ani thekboe oeh ve;
-Baibul khui oehkoe ang xoiboeih, 1,189 lawnoeh, Cakkhyuem oeh 979, moe Cakthai oeh 260 awm hue)
-Baibul pumkhui oeh ak joi 31,102 lawnoeh, Cakkhyuem oeh 23,145 awmnoeh, Cakthai khuioeh 7,957 awm hue.
-Baibul khuioeh ang sangsoeih toe Sam 119 (ak joi 176) awmnoeh, ak toisoeih toe Sam 117(ak joi 2) awm hue.
- Baibul khuioeh ak toi soeih ak joi(Thlangbok Baibul)toe Johan 11:35 moe ang sangsoeih ak joi(Thlangbok Baibul)Esther 8:9 na awm hue.
- Cauk pumhma (Obadiah,Filemon,2 Johan,3 Johan,Jut) toe ang xoi mat doengna awm hue.Ang xoi ak doemsoeih toe Sam 150 ni.

Monday, June 6, 2016

Jesuh eng Balamtung oeh Paradaina tuh oeh ni awm kom a tinak ve, thlang a thih amueih oeh khan pha noeh huvoei aw?(Luka 23:43).

Luka 23: 43, khui oeh Jesuh eng Paradai ...Paradai tive Khankho amni noeh duemnak / Dum huen mat ni , Paradise or Garden na tuh ni awm kom a tinak ve a ti mueihna awm tang hue nih. Ve ve Muemhla lamna koe awiheup ni. Thlang a thih oeh ve a pum doeng ni Khawsa eng Mdek a seh na a awm a dawng oeh mdekna angvoei hue , cenamoe ang Muemhla toe ak peekung Khawsa ven( Paradai)na duem hue. Awirhoelnak (Ecclesiastes) 12:7. Jesuh eng a thih tawm oeh awi a tive " Ka Pa Kang Muemhla na kutkhui oeh ni pe nueng" ti hue Luka 23: 46. Muemhla ce Dekkhuina pum eng amceh puei tha hue tice Khawsa awi eng nim mthehkhi hue. Khuetueih.(Acts) 2:31 oehtoe Hubat Piter engtoe ve mueihna Devit boi a thihnak a kong qoel hue..." A xingnak (soul) ce a thupnak (Hell or grave) na amcehta hue, a pumsa awm saerna amawm hue" ti hue( King James Version).

    Jesuh Paradai na a ceh oeh ce acena amawm poek poek noeh "Khawsa awi ammang ngaikhi a hamna Awithang qoel hue" tice 1 Piter 3: 19 -20 khui oeh ni hu tha hue.

    Ace a dawngoeh Jesuh moe thlangthawlh pa ce a cengheup oeh Paradai ( Nawmnak huen ) oeh matna xum hue nih tice Khawsa awicim Baibul a congpueinak ni.

Jesuh eng ceoikhuina awithang qoel noeh aw/ thih khoen oeh awithanglaek ning ya hlue tlah tha huvoei aw?(1Piter 3:19-20).

Jesuh eng ceoikhuina awithang qoel noeh aw/ thih khoen oeh awithanglaek ning ya hlue tlah tha huvoei aw?(1Piter 3:19-20).

    Thlangxing a hamna kutoet thihna awmnoeh a cecoeng oehtoe awiceknakna awm hlue hue. Hebru 9:27. Thih khoen oeh thlangxing eng amnik cangna hlue tha hue. 1 Piter 3: 19 - 20 khui oehkoe awi ve M'dekkhan thlang xing ak thi-khi a hamna awi thang (Gospel or Good news about salvation) ak qoel amni hue. Khanthlangkhi (fallen angels) tinak ni.

    Khanthlangkhi (Satan/ Fallen angel) ve khanna koe eng ani tlak lonak Jesuh eng maichawi a mueihna ti hue. Luka 18:10.Khanthlangkhi ( angels) Khawsa awi koeng ngai unoeh thawlh ak pohkhi ce Khawsa eng thong( prison) khuina ni ta-khi hue ( 2 Piter 2:4 , Jut 6) awicek a hamna ni. English Baibul ni teok oehtoe “cast them down to hell” or "Darkness" ti khina Khanthlang ak thawlhkhi ani taaknak a huen ni hu tha hue. “cast them down to hell” tive Greek awi na toe “ταρταρόω ” tingahnak toe “to cast down to Tartarus”. Greek awilung Tartarus tingahnak toe ' Hell' maa am xong hlai hlai( burning fire) tinak amni hue , Tartarus tingahnak toe thongkhui ( prison or prison of darkness) tingahnak ni. Ace a huenna ce Khanthlang ( angelic) khawyah awicek a hamna ni takkhi hue. Ace a huen ce Paradai (Paradise) am ni. Hoen a huenna num a awm hue tice u eng awm amsim hue.

    Ace a dawng oeh Jesuh eng Khanthlang thawlhkhi venna Khawsa awi thongnak (Salvation / Gosple) amqoel noeh aning nikkhi ani noengnakkhi a kong "awithang" ak qoelna awm hue. Mdekkhan thlang ce ni, Jesuh eng  Banlamtung (Cross) oeh a thih doena ni thongkhi noeh,ace ani thongnakkhi eng, rhai ( Satan) a noengnak a kong ce thawng ak tla (prison) khanthlangkhi venna qoel hue.(Jesus’ preaching, then, would not be a preaching of the gospel for salvation but rather a proclamation of victory).Hell khuina awithanglaek ak qoel amni noeh, ani noengnakkhi a konglam anim mthehkhina awm hue.